Kleszczak afrykański w ZOO Wrocław

- Kleszczaki afrykańskie przyjechały do nas prosto z Pragi i bardzo cieszymy się z faktu, że dodadzą kolorytu naszemu Afrykarium. Można zobaczyć je zaraz obok hipopotamów – wyjaśnia Krzysztof Kałużny, inspektor ds. ptaków.

Kleszczak afrykański Anastomus lamelligerus (Temminck 1823) to średniej wielkości ptak (55-60 cm wysokości), z charakterystycznym masywnym i długim dziobem: gdy jest zamknięty, widać, że w połowie długości górna i dolna część dzioba nie stykają się. Dzieje się tak dlatego, że żuchwowa część jest podgięta ku górze. Natomiast na jego górnej części znajdują się drobne „kolumienki” ułatwiające chwytanie i przytrzymywanie zdobyczy: małży i ślimaków, które stanowią podstawę diety tego ptaka. Oprócz tego żywi się również żabami, krabami, owadami i rybami.

Choć „dziób mu się nie zamyka”, to jednak kleszczaki, podobnie jak i inni przedstawiciele bocianów, nie są ptakami zbyt hałaśliwymi – wyjaśnia Kałużny. Wyjątek stanowi jednak okres godowy, podczas którego kleszczaki wydają donośne chrapiąco-trąbiące odgłosy. Kolonie rozrodczą tych ptaków można usłyszeć nawet z odległości 100 metrów. Rozród gatunku przypada na porę deszczową – wtedy łatwo o pokarm. Kleszczaki tworzą kolonie rozrodcze, nierzadko wraz z innymi gatunkami ptaków. Gniazdo w formie niewielkiej platformy jest umieszczane wśród gałęzi drzew lub krzewów zwieszających się nad wodą, albo w trzcinowiskach.

Gatunek ten występuje niemal w całej Afryce subsaharyjskiej, a także na Madagaskarze. Kleszczaki zamieszkują słodkowodne mokradła z płytkimi wodami obfitującymi w mięczaki. Można je więc spotkać na bagnach, polach ryżowych, rozlewiskach, i brzegach rzek i jezior. Zapuszcza się niekiedy na zalane sawanny, przesieki leśne, czy lasy mangrowe.

Choć duża liczebność gatunku i szeroki zasięg jego występowania sprawia, że ma on status LC – Niskiego ryzyka wyginięcia, to nie znaczy, że nie dotyczy go szereg zagrożeń: utrata siedlisk, zaplątania w sieci rybackie, zanieczyszczenie środowiska (tu zauważalnym problemem jest stosowanie pestycydów w kontroli komarów). Zdarzają się też polowania oraz kłusownictwo. W Nigerii kleszczaki używane są w tradycyjnej medycynie ludowej. Na Madagaskarze miejscowa ludność niszczy ich kolonie rozrodcze.