Śląska odsłona wystawy „Podwójnie wolne”

Tytuł ekspozycji – „Podwójnie wolne” – podkreśla, że 1918 był dla Polek nie tylko rokiem odzyskania niepodległości, ale również momentem uzyskania praw obywatelskich. Zrzucenie jarzma zaborców było długim procesem, w którym istotną rolę odegrały kobiety: działaczki społeczne, pisarki, emancypantki, sufrażystki, kobiety z bronią w ręku walczące o suwerenność ojczyzny, przewożące pod gorsetami granaty i organizujące Ligę Kobiet Pogotowia Wojennego czy Ochotniczą Legię Kobiet. Różnymi sposobami dążyły do zrealizowania idei wolnej Polski, tak jak różnymi drogami dochodziły do równych praw.

Wystawa została przygotowana przez Instytut Pileckiego w roku setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Chrześcijańskie demokratki, feministki i rewolucjonistki przez wiele lat działały na rzecz nie tylko równych praw, lecz także odzyskania przez Polskę niepodległości. Aktem przełomowym tych starań było doprowadzenie do przyznania Polkom praw wyborczych w roku 1918. Wystawa to najlepszy sposób, aby przypomnieć, że dorobek i życiorysy kobiet stanowią integralną część historii Polski.

Na mocy dekretu Naczelnika Państwa z 28 listopada 1918 r. Polki otrzymały czynne i bierne prawa wyborcze. W pierwszych wyborach odrodzonego państwa - 26 stycznia 1919 r. - Polki z miast i wsi po raz pierwszy w historii poszły do urn, aby wybrać swoich przedstawicieli – i co ważne – swoje przedstawicielki w parlamencie. – Przyznanie kobietom praw wyborczych stawiało Polskę w szeregu najbardziej demokratycznych i nowoczesnych państw Europy – mówi prof. Magdalena Gawin, autorka koncepcji wystawy, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego. – Bardzo się cieszę, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego we wrześniu 2018 roku umieściło projekt ordynacji wyborczej na liście krajowej Pamięci Świata UNESCO. Tego dnia wolna Polska została na zawsze połączona z ideą równości obywateli wobec prawa – dodaje prof. Gawin.

Ekspozycja dotychczas odwiedziła już Warszawę, Łódź, Ostrów Mazowiecką, Kraków, Białystok i Środę Wielkopolską. Wkrótce zawita też do Katowic. We współpracy z Muzeum Śląskim została rozbudowana o moduł „Kobiety Górnego Śląska”. Przybliża on sytuację mieszkanek tego terenu w XIX w. Zwraca uwagę na ich prawa i podejmowane aktywności publiczne. Odwołuje się do idei i osób obecnych w dyskusjach XIX i początku XX w. – organizacji domagających się praw wyborczych dla kobiet i społeczno-politycznych działań podejmowanych przez szerokie grono kobiet.

Duże zainteresowanie wystawą oraz jej atrakcyjna forma, wyróżniona w konkursie „Polish Graphic Design Awards” w kategorii „Wayfinding”, skłoniły Instytut Pileckiego do przygotowania międzynarodowej wersji, która swoją premierę miała w Wilnie, towarzysząc obchodom 100-lecia praw politycznych kobiet na Litwie. Kolejnym przystankiem międzynarodowej wersji będzie Berlin a następnie Paryż, Londyn i Sztokholm.