W oczekiwaniu na pierwszą Gwiazdkę

BOŻE NARODZENIE

W tradycji chrześcijańskiej to święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa w skromniej stajence w Betlejem. Dzisiaj w Betlejem wesoła nowina, że Panna Czysta porodziła syna%u2026 Jest to liturgiczne święto stałe, przypadające na 25 grudnia, poprzedzone okresem trzytygodniowego oczekiwania (dokładnie czterech niedziel), zwanego adwentem.

CHOINKA

Ustrojone drzewko: jodłowe, sosnowe lub świerkowe. Stoi sobie w rogu pokoju i pięknie pachnie. Jest symbolem odradzającego się życia, trwania i płodności. Tradycja choinek narodziła się w Alzacji, gdzie wstawiano drzewka i ubierano je ozdobami z papieru i jabłkami. Wielkim zwolennikiem tego zwyczaju był Marcin Luter, który zalecał spędzanie świąt w domowym zaciszu. Choinki więc szybko stały się popularne w protestanckich Niemczech. Żywe drzewko stało się w chrześcijaństwie symbolem Chrystusa jako źródła życia.

OZDOBY CHOINKOWE 

Niegdyś w polskich chatach, w czasie godów zawieszano w pułapie świetlicy ścięty czubek jodły lub świerku, ustrojony tradycyjnie w wydmuszki jaj, piernikowe figurki, jabłka znamionujące zdrowie i "światy" z opłatków. Dawnymi, tradycyjnymi zdobieniami choinkowymi były ciastka, pierniczki (wypiekane często w kształcie serc), orzechy, małe, czerwone tzw. rajskie jabłuszka, własnoręcznie wykonywane w czasie adwentu ozdoby z bibuły, kolorowych papierów, piórek, wydmuszek, słomy i źdźbeł traw, kłosów zbóż itp. Na gałązkach w wieczór wigilijny zapalano świeczki i tzw. zimne ognie. Współcześnie, w zależności od kraju, ubiera się je nieco inaczej. Dekoruje się choinkę bombkami, cukierkami, papierowymi ozdobami, srebrnymi i złotymi włosami anielskimi. W większości krajów drzewko ubiera wspólnie cała rodzina w dzień wigilijny. W krajach znajdujących się pod wpływem tradycji angielskiej i amerykańskiej drzewko ubiera się wcześniej.

GWIAZDKOWE  UPOMINKI

Pojawiają się pod choinką w wigilijny wieczór. Przynosi je, w zależności od regionu Aniołek, Gwiazdka, Dzieciątko lub Św. Mikołaj. Każdy czeka na nie z niecierpliwością. Gwizdkowe upominki to frajda dla tych najmłodszych i trochę starszych.

OPŁATEK

Tradycja łamania się opłatkiem swoje korzenie ma w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Opłatek wigilijny jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości. Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem, bo przecież ludzie skłóceni nie zasiadają do wspólnego stołu.

KOLĘDA

Pieśń bożonarodzeniowa, utrzymana w konwencji religijnej, początkowo wywodząca się z tradycji ludowej. Odmiana kolędy o wątkach zaczerpniętych z życia codziennego nazywana jest pastorałką, która w odróżnieniu od kolędy nie jest wykorzystywana w nabożeństwach religijnych ze względu na swój świecki charakter. W liturgii Kościoła katolickiego kolędy wykonuje się od Mszy o północy w Święto Bożego Narodzenia (noc 24/25 grudnia) do święta Chrztu Pańskiego (niedziela po 6 stycznia). W polskiej tradycji dopuszcza się śpiewanie ich do Święta Ofiarowania Pańskiego (2 lutego). Najsłynniejszą kolędą jest Cicha noc, przetłumaczona na ponad 300 języków i dialektów. Powstała w wigilijny wieczór roku 1818 w małym austriackim miasteczku Oberndorf bei Salzburg w Alpach. Jej autorami byli wikary miejscowego kościoła ks. Józef Mohr oraz jego organista Franz Gruber.

PASTERKA

Uroczysta Msza święta odprawiana o północy z 24 na 25 grudnia, pierwsza w Boże Narodzenie. Pasterka upamiętnia oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. W Polsce jest jedną z najważniejszych świątecznych tradycji.

SIANKO POD OBRUSEM

Zwyczaj starszy niż chrześcijaństwo. W czasach pogańskich siano było ofiarą dla boga Ziemiennika, zapewniało dostatek. Służyło także wróżbom. Żeby sprawdzić, co nas czeka w przyszłym roku, trzeba wyciągnąć źdźbło. Zielone wróżyło zdrowie, z kłosami - dostatek, a suche - złe samopoczucie.

KUTIA

Pszenica z makiem, tradycyjna potrawa ukraińskiej, białoruskiej, litewskiej i dawniej polskiej kuchni kresowej. Nazwa pochodzi od słowa ukraińskiego %u2018ziarno%u2019. Jest jedną z 12 potraw tradycyjnie wchodzących w skład wschodniosłowiańskiej wieczerzy wigilijnej. Jada się ją głównie w okresie świąt np.: Bożego Narodzenia i Nowego Roku.

MOCZKA

Śląska potrawa przyrządzana na Boże Narodzenie. Przygotowywana ze specjalnego rodzaju piernika, migdałów, rodzynek, suszonych śliwek, suszonych moreli, gruszek, suszonych fig, orzechów laskowych i dużej ilości wody, w której moczy się składniki. Zamiast wody używano dawniej wywaru jarzynowego lub rosołu na łbach karpi, od czego ostatnio się odchodzi. Do moczki można dodać czerwonego wina.

JEMIOŁA

Wieszana nad wigilijnym stołem, nad źródłem ognia i nad drzwiami frontowymi - należało ją umieścić przed pojawieniem się pierwszej gwiazdki. Miała chronić m.in. przed pożarem i uderzeniem pioruna. Pocałunek pod nią zapewnia wzajemność.

I wiele, wiele innych%u2026

Opracowała Jolanta Reisch, zdjęcie: Internet