Rodzina Henryka Sienkiewicza upamiętniona pomnikiem w Okrzei

Niewielkiej wsi Okrzeja (gmina Krzywda, powiat Łuków), upamiętnionej miejscem chrztu pisarza w kościele zbudowanym przez jego prababcię teresę z lelewelów Cieciszowską, nie muszę przedstawiać użytkownikom tego portalu, którzy znają już często zamieszczane w www.viapoland.com z tego sienkiewiczowskiego „matecznika” reportaże, takie jak  „A może by tak do Woli Gułowskiej” czy „ Geniusz locci Podlasia”…
 
Jesteśmy ok. 30 km na południe od powiatowego Łukowa. Do cmentarza z kościoła (i przystanku bus)  mamy w kierunku wschodnim ok. 800 metrów, około 1 km do 15 metrowego Kopca Sienkiewicza.
 
Opis pomnika Stefanii Sienkiewiczowej
 
Byłem 5 IX 2012 roku na tym cmentarzu pod pomnikiem  już podczas pięknego wschodu słońca (zobacz zdjęcia w  galerii) , a pozostawszy na kilka dni dłużej w tych stronach, dzień później odwiedziłem pobliski XVII wieczny klasztor – sanktuarium Matki Bożej Woli Gułowskiej (gmina Adamów).
 
0 kształt tego pomnika wg projektu Witolda Marcewicza z postacią kobiety i małym chłopcem u jej stóp długo toczyły się spory. Kilkuletnie starania inicjatorów jego budowy, działaczy Towarzystwa imienia Henryka Sienkiewicza w Lublinie z prof. Henrykiem Ludorowskim, pisarką Barbarą Wachowicz i Zbigniewem Miszczakiem na czele, zaowocowały tym, że powstał pierwszy postument o charakterze religijnym,  upamiętniającym  nie tylko matkę pisarza, ale także jego rodzeństwo - jak głosi jeden napisów na cokole przy mogile Stefanii Sienkiewiczowej w Okrzei.
 
„To dobrze, że pomnik jest nieco wyższy od pozostałych na cmentarzu, bo jest on dość rozległy, toteż każdy łatwiej odnajdzie grób Sienkiewiczowej pośród wielu innych. Z pieczołowitością zachowano też starą, skromną płytę z piaskowca położoną na życzenie syna na grobie jego matki. Uzupełnienie projektu nagrobka o parę krzyży dodatkowo go uświęciło o symbole chrześcijańskie.”  - mówi mieszkanka Okrzei, emerytowana nauczycielka  okrzejskiej szkoły.
 
Zanim na cmentarzu 5 IX 2012 roku pomnik odsłoniła młodzież z Zespołu Szkół imieniem Henryka Sienkiewicza w Okrzei i poświęcili monument duchowni,  odbyła się uroczysta dwugodzinna Msza Św. w kościele okrzejskim pod przewodnictwem Prymasa Seniora Józefa Glempa i z udziałem 16 duchownych, podpisanie listu erekcyjnego pomnika, a potem przemarszw kierunku cmentarza wszystkich zaproszonych gości, chóru wojska polskiego, orkiestry szkoły lotniczej Dęblinie oraz pocztów sztandarowych młodzieży ze szkół sienkiewiczowskich.
 
Pod pomnikiem zgromadziło się ok. 500 osób. Uczestnicy tej uroczystości zapamiętają na długo słowa i melodię pieśni m. in. „Roty” i „Bogurodzicy”,  śpiewanych podczas całej uroczystości przez wszystkich i chór wojska polskiego oraz  piękne słowa przemówień osób świeckich i duchownych… Na zakończenie przedstawiciele szkól i lokalnych władz składali pod pomnikiem wieńce
 
Nie byłoby jednak takie wydarzenie, uznane za największą sienkiewiczowską manifestację patriotyczną w tych stronach od czasu odsłonięcia w Okrzei Kopca Sienkiewicza w 1938 roku (popiersie pisarza na Kopcu odsłonięto w 1980 roku), tak bardzo pamiętne bez udziału w Mszy i odsłonięciu pomnika przy grobie matki pisarza najbliższej żyjącej rodziny pisarza Henryka Sienkiewicza, którą reprezentowali wnuk – emerytowany etnograf, 86 letni Juliusz Sienkiewicz i prawnuczka Anna Dziewanowska z mężem. 
 
Sienkiewiczowie wzięli także udział w gronie innych osobistości w uroczystym oficjalnym obiedzie wydanym w nowozbudowanym w Okrzei, pełniącym funkcję hotelu i domu weselnego „Dworze Sienkiewicza”, a następnie złożyli długą wizytę w miejscu, gdzie urodził się Henryk Sienkiewicz, w pobliskim dworku jego babci w Woli Okrzejskiej, goszczeni przez muzealników Annę Cybulską z synami, historykami sztuki Cezarym i Maciejem. Tam zapoznali się z  licznymi nowymi eksponatami w zbiorach muzealnych. Wszędzie pozostawili pamiątkowe wpisy.
 
Uroczystość w Okrzei świadczy o dbałości z jaką tamtejsza społeczność  upamiętnia na  rodzinnej ziemi podlaskiej postać Henryka Sienkiewicza i jego rodzinę w takich miejscach jak okrzejski kościół, cmentarz, kopiec jego imienia. Niebawem pamiątki sienkiewiczowskie będą także w hotel i dom weselny  "Dwór Sienkiewicza" w Okrzei.
Na co dzień pamiętają o swoim patronie tutejsze liczne szkoły jego imienia.
 
Pisarz, który dbał o żywą pamięć o pięknych kartach historii swojej Ojczyzny, ucieszyłby się z faktu kultywowania na tych terenach chwały oręża polskiego. Następnego dnia po uroczystości odsłonięcia pomnika w Okrzei, odwiedziłem odległą o 10 km Wolę Gułowską w sąsiedniej gminie Adamów. Przez dwa wrześniowe tygodnie stacjonowały na rozległych przyklasztornych błoniach, blisko Zespołu szkół im. Sienkiewicza  23 konie ze szwadronu  ułanów z Toporzyska (członkowie tej formacji brali udziałów kręceniu scen konnych bitwy pod Komarowem na planie „Bitwy Warszawskiej” Jerzego Hoffmana). Przybyli aby uczyć tu ułańskiej musztry, manewrów i efektów specjalnych na koniach dorosłych członków szwadronów kawalerii z odległych stron kraju oraz  uczniów miejscowej podstawowej i gimnazjalnej szkoły sienkiewiczowskiej.

W przyszłości to miejsce, pod patronatem wójta gminy Adamów Sławomira Skwarka i przeora klasztoru, uświetniane zresztą rokrocznie na początku października obchodami upamiętniającymi bohaterskie walki w 1939 roku polskich oddziałów gen Franciszka Kleeberga, byłoby miejscem ogólnopolskiego zlotu 300 koni i jeźdźców z formacji ułańskich. Autor „Trylogii”, gdyby żył z pewnością opisałby w jakiejś w swojej powieści i tę kartę polskiej historii.
 
Tekst i zdjęcia: Wiesław Adamik