Fotografie Tomasza Sobieraja w San Antonio

FOTOSEPTIEMBRE - USA SAFOTO International Photography Festival w San Antonio (Teksas) to jeden z najważniejszych światowych festiwali fotografii artystycznej. W tym roku do programu głównego (Signature Exhibits) po raz pierwszy został zaproszony artysta z Polski - Tomasz Sobieraj.

Autorami tekstów do katalogu wystawy są:
Krzysztof Jurecki - absolwent historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz studiów doktoranckich w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie; członek AICA, wieloletni kierownik Działu Fotografii i Technik Wizualnych Muzeum Sztuki w Łodzi, wykładowca uczelni artystycznych, współpracownik PWN i Instytutu Adama Mickiewicza, krytyk, publicysta, autor książek o fotografii artystycznej i historii fotografii, kurator wystaw fotograficznych w kraju i za granicą.
Katarzyna Karczmarz - absolwentka psychologii, studiowała także na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, ukończyła Wyższe Studium Fotografii w Jeleniej Górze; wykładowca w Międzynarodowym Forum Fotografii „Kwadrat”, prowadzi galerię Związku Polskich Artystów Fotografików we Wrocławiu.

Joanna Turek - absolwentka pedagogiki i filozofii na Uniwersytecie Łódzkim, ukończyła studia doktoranckie w Katedrze Etyki UŁ; wykładowca historii filozofii i etyki na Uniwersytecie Łódzkim i na Łódzkim Uniwersytecie Medycznym.

Katalog w postaci elektronicznej (PDF, 2,74 MB) można pobrać ze strony autora http://www.sobieraj.art.pl/content/view/17/29/lang,pl/

Wersję papierową można zamówić pisząc na adres editionssurner@wp.pl
Oficjalna strona festiwalu www.fotoseptiembreusa.com
Wystawa Banal Objects jest wspierana przez:
City of San Antonio Office of Cultural Affairs
Texas Commission on the Arts
SAPL Imaging

Tomasz Sobieraj ur. w 1964 w Łodzi. Pisarz, krytyk literacki, fotografik. Ukończył geografię (hydrologia i klimatologia) na Uniwersytecie Łódzkim i program GIS w Instytucie Statystyki Informatycznej Uniwersytetu w Lizbonie. Fotografie wykonuje techniką klasyczną, całkowicie mechanicznymi aparatami, na tradycyjnych negatywowych materiałach światłoczułych, bez późniejszych cyfrowych ingerencji. Autor 24 indywidualnych i uczestnik 16 grupowych wystaw w Polsce, Czechach, Słowacji, Francji, Litwie, Serbii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Irlandii i USA. Eseje, recenzje, felietony, utwory poetyckie, opowiadania i fotografie publikuje w licznych czasopismach kulturalnych (m.in. Migotania, Myśl Polska, Cegła, Polis - Miasto Pana Cogito, InterMosty, Szafa, Krytyka Literacka, Odra, Exit).

Cykle fotograficzne
Kolosalna morda miasta
Pożądam tylko twojego ciała
Krzyki
Doskonały dzień
Fotoliryki
Nasza ulica jest całkiem zwyczajna
Masy kompozycyjne
Ulica krokodyli
Pieśń Wysokiego Wichru
Obiekty banalne

Książki
Gra (poezja)
Dom Nadzoru (opowiadania, fotografie)
Wojna Kwiatów (poezja)
Ogólna teoria jesieni (powieść)

Objekty banalne
(...) Jak przedstawia się koncepcja Obiektów banalnych Tomasza Sobieraja? Równoległą do fotografii, a czasami pierwszą formą pracy duchowej artysty jest poezja i proza. Dlatego interpretacji niektórych jego cykli fotograficznych można poszukiwać w literaturze. Nakładanie dwóch obrazów można łączyć z poetyką snu wraz z jego płynnością i nieokreślonością. Ale trzeba zaznaczyć, że sny mogą mieć także znaczenie archetypiczne i być wyraziste. Poetyckie obrazy Tomasza Sobieraja przypominają oczywiście o zasadzie fotomontażu wraz z jego surrealistyczną stylistyką, która jest tu zaznaczona. Jest to łączenie dwóch realności, ale także iluzji i wyrafinowanego operowania zminimalizowaną perspektywą kulisową. (...) Cykl ten, poza ewidentnymi związkami z poezją, co interesujące, jest także malarski w swej strukturze. Niektóre zdjęcia są bardzo wyrafinowane, jeśli patrzeć na nie od strony operowania linią i gmatwaniną formy rozsadzającej ramy fotografii. Dzięki temu jest bardzo współczesny, pasujący do trafnego określenia Wolfganga Welscha „nasza postmodernistyczna moderna”. Nie widzimy w niej ani horyzontu zdarzeń, ani upływającej i zmiennej historii, a oglądamy tylko nakładające się nostalgiczne obrazy, które są oczywiście opowieścią o nas samych, posługującą się resztkami po naszej cywilizacji pokazywanymi na zasadzie surrealistycznego „obiektu znalezionego” (objet trouvé). W tym melancholijnym nastawieniu, kiedy oglądamy banalne okruchy naszej egzystencji, nie słychać krzyku rozpaczy. Nie ma też nadziei. Wszystko ulega dyfuzji i ostatecznemu rozpadowi lub czasowemu zamrożeniu. (...)
Krzysztof Jurecki (z katalogu wystawy)

(...) Obiekty banalne Tomasza Sobieraja skłaniają do postawienia pytań o te właśnie dwa aspekty fotografii: o prawdę samych przedmiotów – banalnych obiektów, jak nazywa je autor, jak i o znaczenie obrazu fotograficznego jako takiego.(...) Człowiek często mieni się władcą wyznaczającym granice tożsamości rzeczy, podczas gdy jedyne co mu się udaje, to wyznaczyć granice własnego postrzegania. I tak, bezużyteczność „obiektów banalnych” jest zasadna wyłącznie z perspektywy ich kulturowej użyteczności. Powstaje obieg zamknięty: wytworzone w kulturze przedmioty istnieją wyłącznie w zakresie swoich funkcji i znikają, gdy ta wyczerpuje się, gdyż sposób myślenia o nich – także będący wytworem kultury – oparty jest o pragmatykę. Tomasz Sobieraj poddaje w wątpliwość tę konwencję, pytając swoim cyklem fotografii o naturę rzeczy samych w sobie, będących poza ich kulturowym przeznaczeniem. (...) Inne pytanie, jakie stawiam sobie patrząc na Obiekty banalne dotyczy samej struktury obrazu. Co decyduje o tym, że fotografia staje się czymś więcej niż tylko posłańcem rzeczywistości? Aby właściwości obrazu mogły swobodnie dojść do głosu, muszę zneutralizować narzucającą się w pierwszym wrażeniu prawdę faktów. Muszę także pozwolić, aby wyobraźnia dokonała swojej powinności, sprowadzając do wspólnego mianownika to, co prawdziwe i to, co wyobrażone. Kształty przedmiotów nałożone metodą wielokrotnej ekspozycji na naturalne struktury liści i traw tworzą harmonijne deformacje – kompozycje skończone, które pozwalają się czytać językiem estetyki. Nie potrafię wskazać konkretnego momentu, kiedy to się dzieje, że od obserwacji tych kilku przedmiotów poprzez relację i sprawozdanie, przechodzę do rozważań nad obrazem, który jest już czymś innym niż same „obiekty banalne”, ale jednak pozostaje permanentnie z nimi związany.
Katarzyna Karczmarz (z katalogu wystawy)

(...) Egzystencja wymaga przebudzenia, tak pisał Heidegger. Jego początkiem jest zdziwienie, zaś pierwszą konsekwencją zdziwienia jest oderwanie od banału, od oczywistości. Wiedział o tym już Platon, który twierdził, że zdziwienie jest warunkiem uwolnienia się od świata pozoru. Cała ludzka moc jest w zdziwieniu. Zdziwienia, o którym tu mowa, nie opisuje psychologia. Ma ono sens ontologiczny jako konieczność bycia w świecie, warunek egzystencji, czyli naszej odysei po świecie sensów, możliwości, naszej wolności.

Do takiej wędrówki zaprasza nas Tomasz Sobieraj - pisarz i fotografik, w którego twórczości filozofia jest stale obecna. W tym przypadku kieruje swój obiektyw na rzeczy banalne, bezwartościowe, nieistotne, przez wielu nawet niezauważalne. Wyostrza, powiększa, tak jak u Antonioniego, bądź zmniejsza lub rozmywa. Nadaje formę, która w przypadku dzieła artysty staje się też treścią, przywołuje obiekty przefiltrowane przez swoją świadomość, co sprawia, że nie ograniczają ich arystotelesowskie kategorie substancji i przypadłości, czyli tego, co jest i jakie jest. Zawłaszcza bycie narzucając swą poetycką moc kształtowania naszego oglądu. Sobieraj myśląc, przeżywając, wyobrażając sobie poszukuje sensu dla siebie, a jednocześnie dla nas. Czy oderwie nas od zwyczajności, od banału, od świata oglądanego z perspektywy "się"? Czy w rzeźbionych przez Sobieraja rysach w byciu rozpoznamy też samych siebie? Czy wystarczy po prostu, że nas zdziwi. Filozofia i sztuka nie lubią gotowych odpowiedzi.
Joanna Turek (z katalogu wystawy)