Oblicza SECESJI

Jego bogatą ornamentykę, fascynację florą i fauną zobaczymy na najnowszej wystawie w Muzeum Śląskim „Belle Époque. Oblicza secesji”, czynnej od 4 grudnia 2009 do 11 kwietnia 2010 roku. Wernisaż odbędzie się w czwartek 3 grudnia o godz. 17.00.

Na wystawie zobaczymy ponad 400 eksponatów z niemal wszystkich dyscyplin plastycznych. Poza przykładami malarstwa, grafiki, rzeźby, plakatu, niezmiernie bogatej dziedziny rzemiosła artystycznego poznamy, dzięki prezentacji multimedialnej, także wybrane dzieła architektury, witrażownictwa i malarstwa ściennego.

Secesja zdecydowanie zrywała z XIX-wiecznymi neostylami, akcentowała dekoracyjność formy jako wartość nadrzędną przedmiotu, także użytkowego. Bezpośrednim źródłem fascynacji i natchnienia były: literatura (szczególnie romantyczna), sztuka ludowa (w tym świat baśni i legend), sztuka Dalekiego Wschodu, wreszcie świat organiczny z bogactwem fauny i flory. Jednym z najczęściej stosowanych motywów stała się także postać kobiety. Prezentowane w Muzeum Śląskim eksponaty ukazują bogactwo symbolicznych treści wpisanych w wykwintną stylistykę sztuki Art Nouveau.

Wystawa została podzielona na dwie części. Zasadniczą jej część tworzą obiekty z największej w Polsce, unikatowej kolekcji sztuki secesyjnej Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Na szczególną uwagę zasługuje sztuka użytkowa, która na początku XX w. przeżywała swój rozkwit. Z firmami rzemieślniczymi współpracowali wybitni projektanci i artyści, w Polsce należeli do nich Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer.

Zobaczymy przykłady europejskiego rzemiosła artystycznego, jak złotą i srebrną biżuterię, stroje, ceramikę, meble oraz szkło artystyczne – czeskie i francuskie, w tym zaprojektowane przez słynnego Emila Gallé. Liczne wazony, dzbany i patery są zdobione różnorodnymi motywami roślinno-wiciowymi i pejzażowymi. Rozwijające się w secesji drukarstwo, prezentowane jest na wystawie m.in. poprzez plakaty, grafiki, fotografie atelierowe, z ich graficznym opracowaniem w formie winiety fotograficznej oraz kartki pocztowe, będące często małymi dziełami sztuki graficznej – litografii i heliograwiury.

Wśród wyrobów metalowych dominują przedmioty użytkowe i czysto dekoracyjne, wytwarzane głównie z mosiądzu, miedzi, cyny często srebrzonej (m.in. niemieckich firm Krefeld-Bockum i Geislingen), a także naczynia szklane, oprawiane w metal oraz warszawskie srebra Plewkiewicza, Frageta, Norblina. Na wystawie przyjrzymy się m.in. elementom zastawy stołowej, paterom, ciekawym kompletom na biurko.

Polskie malarstwo, grafikę i szeroko pojętą sztukę stosowaną przełomu XIX i XX w. reprezentują dzieła m.in. F. Wygrzywalskiego, W. Hofmanna, W. Weissa, E. Okunia, S. Czajkowskiego, O. Boznańskiej.

Druga część ekspozycji ukazuje rodzime oblicze secesji. Tworzą ją obiekty pochodzące głównie z górnośląskich muzeów, wzbogacone zdjęciami fasad kamienic, detali architektonicznych oraz witraży sakralnych i świeckich. W architekturze przemysłowej, dworcach kolejowych (np. katowickim) pocztach, szpitalach brackich, szkołach oraz osiedlach robotniczych (Giszowiec, Nikiszowiec) zastosowano nowy styl w samej formie konstrukcyjnej, nieprzysłoniętej dekoracyjnymi detalami.

W województwie śląskim secesyjne oblicze posiadają także polichromie ścienne. Cechuje je ciekawa symbolika przedstawień figuralnych, dopełniona dekoracyjnymi ornamentami stylizowanej roślinności. Aby je zobaczyć możemy udać się do katedry w Sosnowcu, gdzie autorami malowideł są Włodzimierz Tetmajer i Henryk Uziembło, a także do kościoła rektorackiego p.w. Najświętszego Imienia Maryi w Częstochowie oraz wybranych kamienic Bytomia, Chorzowa i Zabrza.

Ekspozycja jest pierwszą w Muzeum Śląskim tak obszerną prezentacją sztuki secesyjnej. Eksponaty pochodzą z Muzeum Mazowieckiego w Płocku, muzeów w Bielsku-Białej, Chorzowie, Gliwicach, Sosnowcu, Muzeum Historii Katowic i Muzeum Narodowego we Wrocławiu.  Prezentacji będzie towarzyszyła publikacja, w której autorzy omawiają najciekawsze a dotąd mało spopularyzowane zjawisku stylu.

Spotkania towarzyszące wystawie:

05.12.2009, godz. 16.00  „Fisharmonia ozdobą mieszczańskiego salonu” – koncert na fisharmoniach w wykonaniu prof. Juliana Gembalskiego oraz studentów klasy organów Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach – Mirosławy Cieślak i Michała Duźniaka. Fisharmonie udostępnione przez Muzeum Organów Śląskich / udział w koncercie w ramach biletu wstępu na wystawę

19.01.2010, godz. 17.00 „O motywach floralnych w sztuce secesji" - wykład, prow. Iwona Korgul-Wyszatycka z Płocka / wstęp wolny

16.02.2010, godz. 17.00 „Dekadenci, pesymiści i neoromantycy, czyli o młodopolskim Krakowie” – wykład, prow. Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska z Krakowa / wstęp wolny

17.03.2010, godz. 17.00 promocja książki „Secesja i jej górnośląskie oblicza” / wstęp wolny

10.04.2010, godz. 16.00 „Barok a belle époque” – koncert na klawesyn i fortepian, zainspirowany obrazami i eksponatami z wystawy; zagrają prof. Marek Toporowski, prof. Julian Gembalski, Marek Pilch i studenci Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach / udział w koncercie w ramach biletu wstępu na wystawę

Kuratorzy wystawy:
Katarzyna Jarmuł, Muzeum Śląskie w Katowicach
Mariola Kwiatkowska, Muzeum Mazowieckie w Płocku
Mariusz Andrzej Kasprzak, Muzeum Mazowieckie w Płocku
Scenariusz wystawy: Katarzyna Jarmuł
Konsultacja merytoryczna:
Iwona Wyszatycka (secesja w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku)