Świąteczna jazda z MUZEUM ŚLĄSKIM

Na tę nietypową przejażdżkę muzeum zaprasza do 6 kwietnia.

Świąteczny tramwaj zobaczymy w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Rudzie Śląskiej, Sosnowcu oraz Zabrzu. Wystawę będzie można zwiedzać na wybranych przystankach lub - dzięki przyłączeniu się do akcji KZK GOP – odbyć niecodzienną przejażdżkę w towarzystwie muzealnych eksponatów. Rozkład jazdy przygotowany przez Tramwaje Śląskie S.A. znajdziemy na stronie www.muzeumslaskie.pl.

 
W atmosferę zbliżających się świąt wczujemy się dzięki oryginalnym rzeźbom współczesnych artystów – Józefa Szypuły z Czechowic–Dziedzic i Andrzeja Pochopienia z Kuźni Raciborskiej, kostiumom i rekwizytom obrzędowym wielkanocnej straży grobowej tzw. Turków z Koziegłówek oraz Judasza ze Skoczowa. Zaprezentowane zostaną także fotografie ciekawych zwyczajów wielkanocnych oraz archiwalne kartki wielkanocne.

Poprzednie edycje „Świątecznej jazdy…” od pierwszej chwili spotkały się z bardzo ciepłym przyjęciem i sympatią mieszkańców naszego regionu, którzy chętnie w rodzinnym towarzystwie podróżowali muzealnym tramwajem. Podczas pierwszej akcji wystawę zwiedziło 1.600 osób, podczas ostatniej około 3.000. Mamy nadzieję, że tym razem świąteczny tramwaj przewiezie jeszcze więcej pasażerów.

Wielkanoc poprzedzona postem, w czasie którego zima walczy z wiosną, to największa uroczystość kościelna, nazwana przez papieża Grzegorza VI uroczystością uroczystości.

Śląskie zwyczaje wielkanocne są zespołem obrzędów typowo wiosennych. Mają charakter wegetacyjny, odzwierciedlają radość z powrotu wiosny i troskę o przyszłe urodzaje. Stąd obecność symboli życia (zielona gałązka, bazie, jajko) oraz żywiołów o charakterze oczyszczającym i zabezpieczającym (ogień, woda). Wiele zwyczajów pogańskich przetrwało do dzisiaj, gdyż kościół włączył je w obrzędy Wielkanocy i nadał własną interpretację.

W niektórych częściach Śląska palono lub topiono Marzannę uosabiającą zimę, śmieć i zło. W Skoczowie do dziś oprowadza się i pali w Wielkim Tygodniu słomianą kukłę Judasza, a w Beskidzie Śląskim dziewczynki odwiedzają domy ze szmacianą lalką Morzaną. Przystrojony wydmuszkami i kolorowymi bibułami wierzchołek świerka – goik – wnoszono tuż po wyrzuceniu Marzanny lub w poniedziałek wielkanocny. Palmom święconym w Niedzielę Palmową, zwaną kwietną, przypisuje się właściwości ochronne, a niektórzy rolnicy przygotowują z nich krzyżyki i zatykają w ziemi na polach, by chroniły przyszłe urodzaje.

Od lat 60. i 70. XX wieku upowszechnił się na Śląsku zwyczaj święcenia pokarmów. Wśród nich zawsze były chleb, wędlina i jajka. Jajka, zarówno do święcenia, jak i te, które wręczano za polanie wodą, były pięknie zdobione. Kobiety oraz dziewczęta przygotowywały kraszanki, czyli jaja jednobarwnie malowane, wydrapywały na nich rozmaite wzory lub pisały je woskiem, czyli zdobiły techniką batiku.

W wielu miejscowościach Śląska do dziś zachował się zwyczaj trzymania straży przy grobie Chrystusa, a najbardziej barwni żołnierze to tzw. Turki w gminie Koziegłowy. Znane są również, mające odległą tradycję, wielkanocne procesje konne połączone z modlitwą o dobre urodzaje. Odbywają się one w poniedziałek wielkanocny w Pietrowicach Wielkich, Bierkowicach i Sudole (raciborskie) oraz w Ostropie k. Gliwic.

Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko, Dział Etnografii Muzeum Śląskiego

Autorzy rzeźb: Józef Szypuła, Andrzej Pochopień

Autorzy projektu: Krzysztofa Frankowska, Leszek Jodliński
Realizacja: Beata Bieniek, Danuta Piękoś
Kurator ekspozycji oraz tekst „Śląska Wielkanoc”: Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko
Aranżacja: Mariusz Paluchiewicz, Krzysztof Głuch, Tomasz Raczyński

Projekty oraz skład graficzny: Wojciech Bednarski