Super - owoc i super - warzywo. Jakie owoce i warzywa są szczególnie korzystne dla naszego zdrowia?

W ostatnim czasie powstaje wiele rankingów, które wskazywać mają najlepsze, najzdrowsza, najbogatsze w witaminy i składniki mineralne owoce oraz warzywa. Myśląc o produktach o szczególnej wartości odżywczej, często wymieniane są produkty egzotyczne takie jak jagody goji, owoc granatu czy acerola. Zapominamy o tym, że najlepsze są te rosnące lokalnie. Wraz z ekspertami PPE wybraliśmy się na pobliski targ, w poszukiwaniu super owocu i super warzywa. Oto co tam znaleźliśmy.

Super - warzywo
Warzywem często wskazywanym w rankingach jako najzdrowsze na świecie jest brokuł. Bogaty w sulforafan – silny przeciwutleniacz, wykazuje działanie przeciwnowotworowe oraz zwalczający Helicobacter pulori czyli bakterie wywołujące wrzody żołądka. W brokule znajduje się także chrom, jeden z pierwiastków niezbędnych do utrzymania prawidłowej gospodarki węglowodanowej organizmu, o którego prawidłową podaż wraz z dietą powinny zadbać w szczególności osoby borykające się z insulinoopornością czy cukrzycą typu II. Warto wspomnieć także o luteinie oraz witaminach B2 i C, które chronią nasz wzrok.

Coraz większą popularnością cieszy się jarmuż, warzywo, które wyglądem przypomina połączenie kapusty i brokułu. Swój kolor, zawdzięcza obecności chlorofilu, który wspomaga usuwanie metali ciężkich z organizmu. Podobnie jak brokuł jest źródłem sulforafanu. Zawiera żelaza oraz β-karoten, który chroni DNA przed uszkodzeniami. Obecna w nim witamina K bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, a ze względu na wysoką zawartość wapnia świetnie nadaje się jako źródło tego pierwiastka dla osób na diecie bezmlecznej. Jarmuż jest także źródłem błonnika pokarmowego wspierającego prawidłową pracę układu pokarmowego. Warto także zwrócić uwagę na pozostałe warzywa należące do tej samej rodziny co brokuły i jarmuż. Zaliczamy do niej m.in. także brukselkę bogatą w wapń i foliany oraz kapustę zawierającą związek o nazwie indolo-3-karbinol wykazujący działanie chemoprewencyjne.

Jednym z najpopularniejszych warzyw na targu jest burak, ze względu na całoroczną dostępność oraz niską cenę. Stanowi źródło folianów biorących udział w procesie krwiotworzenia oraz syntezie serotoniny (hormonu szczęścia). Ze względu na obecność kwasu foliowego polecany jest kobietom w ciąży. Buraki swoje prozdrowotne właściwości zawdzięczają także obecności azotanów, które w organizmie przetwarzane są w tlenek azotu. Wpływa on na napięcie naczyń krwionośnych oraz hamuje agregację płytek krwi, dlatego warzywo to powinny jadać w szczególności osoby z podwyższonym ciśnieniem krwi.

Super – owoc
Kierujemy się w stronę straganów z owocami. Do szczególnie wartościowych owoców można zaliczyć owoce jagodowe takie jak: truskawki, jagody, maliny czy jeżyny – mówi Łukasz Sieńczewski, ekspert programu Porcja Pozytywnej Energii. Zawarte w nich związki takie jak m.in. flawonoidy, ellagitaniny oraz stilbeny chronią przed negatywnym wpływem działania wolnych rodników tlenowych na organizm, dzięki czemu mogą redukować ryzyko rozwoju m.in. zmian nowotworowych. Antocojany (zaliczane do grupy falwonoidów) są jednym z elementów chroniących przed rozwojem chorób układu krążenia.

Najwcześniej rozpoczyna się sezon na truskawki. Są one dobrym źródłem witaminy C, jedna szklanka dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę. Są także źródłem witamin z grupy B, prowitaminy A, potasu, magnezu oraz manganu. Owoce te zawierają bromelainę czyli enzym wspomagający trawienie białek. Flawonoidy obecne w truskawkach wspierają funkcjonowanie procesów poznawczych a zawarty w nich błonnik, wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Zaraz po truskawkach na targu pojawiają się maliny, które swój ciemnoróżowy kolor zawdzięczają obecności antocyjnaów. Związki te hamują aktywność cyklooksygenazy (enzymu stanu zapalnego) w stopniu zbliżonym do ibuprofenu. Oznacza to, że związki te pomagają redukować ból. Maliny stanowią także źródło kwasu elagowego, wykazującego działanie antyoksydacyjne hamując m. in utlenianie się cholesterolu LDL. Dzięki jego obecności, maliny wykazują także właściwości antybakteryjne oraz obniżające ciśnienie krwi.

Wciąż niedocenianym owocem jest aronia. Zawarte w jej owocach związki takie jak rutyna oraz antocyjany chronią naczynia krwionośne oraz narząd wzroku przed negatywnym działaniem wolnych rodników, jednocześnie obniżając poziom cholesterolu LDL- chroniąc przed rozwojem miażdżycy. Ze względu na zawartość kwasu chlorogenowego, aronia może być polecana jako uzupełnienie diety diabetyków, gdyż wpływa on na obniżenie poziomu cukru we krwi. Działa korzystnie na funkcjonowanie układu immunologicznego, zmniejsza uwalnianie histaminy odpowiedzialnej za reakcje alergiczne, działa antybakteryjnie oraz zmniejsza poziom lipidów we krwi.

Po wizycie na targu eksperci Porcji Pozytywnej Energii podsumowali jednogłośnie – nie da się wyznaczyć jednego warzywa czy owocu, które możnaby uznać za najzdrowsze. Każde z nich oferuje inne korzyści zdrowotne. Jednocześnie nieporównywalnym jest prozdrowotny wpływ różnych związków na organizm człowieka. Nie ma możliwości wydania ostatecznego werdyktu czy większy wpływ na zdrowie człowieka mają związki zawarte w brokule czy owocach jagodowych. Z tego względu należy starać się maksymalnie urozmaicać dietę, wprowadzając do niej szerokie spektrum warzyw oraz owoców, nie zapominając o tych dostępnym na polskim rynku.

Dzieci uwielbiają warzywa i owoce
Dzięki IV edycji programu edukacyjnego Porcja Pozytywnej Energii zalety warzyw i owoców poznało ponad 40 000 uczniów szkół podstawowych i przedszkolaków. Przez ostatnie miesiące dowiedzieli się także o dobrych i złych bakteriach żyjących w naszym organizmie, a także jak to co jemy wpływa na nasze zdrowie. W sumie w programie wzięło udział ponad 770 szkół i 387 przedszkoli z całej Polski.

My natomiast przekonaliśmy się, że dzieci uwielbiają jeść owoce i warzywa. Świadczy o tym także ogromna popularność konkursu, polegającym na wykonaniu prac plastycznych, których temat przewodni brzmiał „Warzywa i owoce – spożywam codziennie”. Do konkursu zgłoszono 599 prac. W ich wykonanie zaangażowało się ponad 14 500 dzieci. Zwycięzcy otrzymali nagrody: 6 najlepszych placówek – granty finansowe, dla nauczycieli – tablety, a uczniowie karty podarunkowe na zakup sprzętu sportowego.

Informacje o programie
PORCJA POZYTYWNEJ ENERGII to program, organizowany od 2014 roku, skierowany do dzieci i nauczycieli szkół podstawowych, a tegoroczna edycja także do przedszkoli. Celem programu jest trwała zmiana nawyków żywieniowych dzieci poprzez propagowanie zdrowego stylu życia. Organizatorem programu jest firma Crispy Natural, produkująca smaczne, chrupiące chipsy z polskich jabłek, truskawek, pomidorów, marchwi, buraków czy topinamburu.

Patronat honorowy nad programem PORCJA POZYTYWNEJ ENERGII objął Rzecznik Praw Dziecka. Pozostali patroni to: Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu UP w Poznaniu, Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu, Stowarzyszenie Przyjaciół Chorych na Celiakię Przekreślony Kłos oraz czasopisma: Baby Junior, Życie Szkoły, Wychowanie w Przedszkolu, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne.

Partnerem akcji jest Foods by Ann - marka Anny Lewandowskiej, która jest producentem zdrowych batoników bez dodatku cukru, opartych wyłącznie na naturalnych składnikach.

Magdalena Lesisz